
سرنوشت عجیب مومیاییهای مصری در اروپا+فیلم
مومیاییهای مصری به دلیل مرموز بودن مورد توجه ویژه کشورهای اروپایی قرار گرفتند و در قرن 15 میلادی تا 17 میلادی به اروپا وارد میشدند.
به گزارش سبک ایدهآل، اما سرنوشت عجیبی در انتظار این مومیاییهای مصری بود. شایعاتی که به دنبال کشف و شناخته شدن مومیایی به راه افتاد باعث آسیب رسیدن به این گنجینه جهانی تاریخ باستان شد.
در قرن پانزدهم میلادی زمانی است که تقاضا برای مومیاییها در اروپا افزایش پیدا کرد و این ماده برای همیشه خواص درمانی گره خورد. ازآنجاکه قیر طبیعی کمیاب بود، بازرگانان مبتکر برای پیداکردن جایگزین آن سراغ مقبرههای مصری رفتند. بدینترتیب، وقتی مومیاییها آرد و تبدیل به پودر میشدند، تمام مواد درون آن از انواع صمغ و روغن و مواد معطر نهتنها قوام و رنگی مشابه مومیای اصلی ایرانی پیدا میکردند؛ بلکه عطر بسیار بهتری از نمونههای ایرانی داشتند.
بهدستآوردن مومیایی همیشه راحت نبود. در اینجا بود که برخی شیادان تصمیم گرفتند دست به ساخت به مومیاییهای تقلبی بزنند. با هجوم مومیاییهای تقلبی به بازار شکایتهای زیادی از سوی خریداران میشد. چنانچه گای دو لافونتن در سال ۱۵۶۴ پس از سفر به اسکندریه برای تهیه دارو، کاملا از آنچه به او فروخته شد، شاکی بود. در بسیاری از موارد، مشکل این بود که شیادان با اجساد تازه مومیاییهایی شبیه به مصریان باستانی میساختند. بدینترتیب، خیلی زود بین مومیایی واقعی و تقلبی تفاوت بهوجود آمد و بازهم بر ارزش مومیاییهای اصلی افزوده شد.
ظاهرا محققان اروپایی از قرون وسطی قیر طبیعی یا همان مومنایی را با همان ماده سیاهرنگی که در آرامگاههای مصری یافت میشدند، یکی دانستهاند
تبدیل انسانی که بهتازگی فوتکرده به مومیاییهای مصری باستان روند خوفناکی داشت. لوئیس دو اورتا، راهب اسپانیایی فرقه دومینیکن، در رساله چاپ سال ۱۶۱۰ خود «تاریخ پادشاهیهای اتیوپی» شرح مفصلی از این روش بهدست داده است. او اشاره کرده که برای تهیه چنین مومیاییهایی ابتدا اسیرانی را برای مدتهای مدیدی گرسنگی میدادند. سپس به آنها داروهای ویژهای میخوراندند و نهایتا سر قربانی را در خواب میبرّیدند.
درادامه خون جسد را کاملا تخلیه و بدن را با گیاهان معطر پر میکردند و در یونجه میپیچیدند و برای مدت ۱۵ روز دفن میکردند. پسازآن، جسد را پس از نبشقبر بهمدت ۲۴ ساعت زیر آفتاب میخشکاندند. در این فرایند هولناک، گوشت قربانی رنگی تیره و سوخته به خود میگرفت. جالب اینکه راهب اسپانیایی در نوشتههای خود این مومیاییهای متأخر را نهتنها تمیزتر و بهتر از مومیاییهای باستانی دانسته؛ بلکه عنوان کرده است که ازلحاظ خواص درمانی قویتر از نمونههای باستانی بودهاند.
زمانی که آرامگاه ستی یکم در سال ۱۸۱۷ کشف شد، هیچ مومیایی درون آن نبود؛ اما جسد او بعدا در انبار سلطنتی در محوطه باستانشناسی دیرالبحری پیدا شد و گاستون ماسپرو که در سال ۱۸۸۶ نوارهای پارچه دور مومیایی را گشوده بود، جسد فرعون مصری را در وضعیت فوقالعاده سالمی دید
همه از مومیایی دارویی چه اصلی و چه تقلبی آن تعریف و تمجید نمیکردند. آمبرواز پار فرانسوی در اوایل سال ۱۵۸۲ در جزوهای به نام «گفتارهای مومیایی» نوشت: «اثر این داروی منحوس بسیار بد است و هیچ دردی را از بیماران دوا نمیکند. چنانچه خودم در موارد متعدد در بین کسانی که مجبور به مصرف آن شدهاند، دیدهام. [این داروی مهلک] موجب بروز دردهای وحشتناک معده و بوی زننده دهان و تهوع شدید و حتی باعث اختلالات خونی نیز میشود.»
رنگ قهوهای مومیایی که از مومیاییهای مصری تهیه میشد
اروپاییان از مومیاییها نهتنها بهعنوان دارو، بلکه در نقاشی و هنر نیز استفاده میکردند. حداقل از قرن شانزدهم رنگی به نام «قهوهای مومیایی» که از بقایای مومیاییهای مصری تهیه میشد، به پالتهای رنگ نقاشان اروپایی اضافه شده است. برای مخلوطکردن این رنگها بقایای مومیاییهای باستانی را با سقز و قیر ادغام میکردند. در آن زمان، خود داروسازان که سازندگان داروهای مومیایی بودند، کار تهیه رنگها را انجام میدادند تا از راه فروش این کالاها نیز سودهای سرشاری نصیب خود کنند.
از سوابق تاریخی چنین برمیآید که اولین کاربردهای قهوهای مومیایی مربوط به دوران رنسانس (اوایل قرن چهاردهم) بوده است. گفته میشود نقاشان به قهوهای مومیایی بهدلیل غنا و کاربردهای فراوان آن اهمیت زیادی میدادند. هنرمندان آن روزگار از این رنگ برای سایهزنی و کشیدن سایهروشن و کشیدن رنگ قهوهای استفاده میکردند. اینکه از این رنگ چند بار و در چه تابلوهای نقاشی استفاده شده، همچنان از ابهامات مورخان هنری است؛ اما بهقطع دانسته میشود که رنگ قهوهای مومیایی تا دوران نقاشان رومانتیک اواخر قرن نوزدهم نیز استفاده میشده است.
در این تابلوی سال ۱۸۷۵ لاورنس آلماتادما، بیوهای مصری را میبینید که بر شوهر مومیاییشده خود سوگواری میکند. با اینکه نقاش بریتانیایی از منشأ رنگ قهوهای مومیایی اطلاع داشت، مشخص نیست از این رنگ خاص در نقاشی خود استفاده کرده باشد
بسیاری از هنرمندان همچون نقاشان پیشارافائلی ازجمله ادوارد بورنجونز و لاورنس آلماتادما این رنگ را در انبارهای خود داشتهاند. اوژن دولاکروا یکی از بزرگترین نقاشان مکتب رمانتیک قرن نوزدهم فرانسه که به استفاده گسترده از سایهها و تیرگیهای در بومهای نقاشی خود شهرت دارد، یکی از نامزدهای اصلی استفاده از رنگ قهوهای مومیایی نزد محققان است.