طرحی برای کاهش مشکلات روانی کودکان
"بدون شک خشونت علیه زنان یک مشکل بزرگ در راه توسعه انسانی است و خرسندم که خانم مولاوردی هم به آرمان توسعه پایدار اشاره کردند. این آرمان‌ها که در سازمان ملل بنیان گذاشته شد، در واقع در تمامی ابعاد و مفاد آن بحث عدالت و برابری جنسیتی در نظر گرفته شده است و همچنین توانمندسازی زنان که باعث رشد و قدر‌یابی نیمی از جمعیت جهان می‌شود".
با توجه به رسالت خود جهت اطلاع‌رسانی جامع اقدامات و فعالیت‌های صورت‌گرفته در حوزه زنان، مبادرت به پوشش همایش‌ها، جلسات، نشست‌ها و هم‌اندیشی‌های گوناگون که توسط طیف‌های فکری و سیاسی مختلف برگزار می‌شود، می‌کند. بدیهی است این اقدام صرفاً جهت اطلاع‌رسانی به علاقه‌مندان حوزه زنان صورت گرفته و لزوماً بیانگر دیدگاه‌های مهرخانه نیست.
همایش ملی «رفع خشونت علیه زنان؛ چالش‌ها و راهکارها» به همت اتحادیه سراسری کانون وکلای دادگستری ایران و با همکاری معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، در دانشگاه شهید بهشتی تهران برگزار شد.
در ابتدای این همایش بهمن کشاورز، رییس اتحادیه سراسری کانون وکلا به ایراد سخنرانی پرداخت و با ارائه جوانب لفظی و حقوقی مبحث خشونت علیه زنان، این موضوع را از مباحث مهم حال حاضر جامعه امروز ایران عنوان کرد و افزود: باید با کمال تأسف بگوییم که موضوع این همایش، مطلبی است که واقعیت دارد و در بطن و ساختارهای جامعه به صورت پنهان و پیدا جریان دارد و نبایستی آن را نادیده بگیریم.
با تعریف خشونت علیه زنان و مصادیق آن دچار مشکل هستیم
او درباره تعریف لفظ خشونت علیه زنان گفت: در ابتدا با تعریف این خشونت و مصادیق آن دچار مشکل هستیم. همچنین به زمینه‌هایی که این پدیده به‌وقوع می‌پیوندد باید توجه کنیم. زیرا این زمینه‌ها، مصادیق و تعاریف مختلف از خشونت را بیان می‌کنند. لفظ خشونت به تنهایی و به خودی خود، مفهومی منفی و ناخوشایند دارد اما ترکیب خشونت علیه زنان تکان‌دهنده‌تر و مشمئزکننده‌تر است؛ به‌ویژه وقتی این عبارت در کشور ما به عنوان پدیده‌ای بومی و موجود شنیده می‌شود. این‌که در کشور این مسأله به طور گسترده مطرح است، باعث تأسف است و امیدواریم بتوانیم به جایی برسیم که این موضوع به تاریخ بپیوندد و دیگر شاهد رواج خشونت به انواع مختلف علیه زنان نباشیم.
کشاورز در ادامه از دلایل و ایده اولیه برگزاری این همایش گفت و بیان کرد: ابتکار اولیه برگزاری این همایش توسط کانون وکلای استان فارس ارائه شد و من در ابتدا نظرم بر این بود که در همان استان این همایش برگزار شود اما به دلیل این‌که شورای اجرایی اتحادیه سراسری کانون وکلا بر این تصمیم بود که این همایش برای تأثیرگذاری هرچه بیشتر در تهران برگزار شود، تهران و دانشگاه شهید بهشتی محل نهایی برگزاری این همایش ملی انتخاب شد.
این وکیل دادگستری با بیان این‌که امروز شاهد توجه گسترده مسئولان و فعالان اجتماعی کشور به موضوع حقوق زنان و خشونت علیه زنان هستیم، خاطرنشان ساخت: امید این است که بازده این همایش، جلب توجه هرچه بیشتر مقامات مسئول به این حقیقت بارز و تأسف‌بار جامعه باشد و کمتر شاهد موارد خودسوزی‌های متعددی که در استان‌های مختلف کشور اتفاق می‌افتد و کمتر خبری می‌شوند و همچنین قتل‌های ناموسی، باشیم.
تغییر مفهوم خشونت علیه زنان در جهان معاصر
سخنران بعدی نشست دکتر هما داوودی، حقوق‌دان و دبیر علمی همایش، بود. او در بیان جزییات و کم و کیف کار علمی صورت‌گرفته برای برگزاری این همایش و نیز الزاماتی که باید برای اصلاح قوانین در نظر گرفته شود گفت: همان‌طور که بیان شد این همایش براساس یک پیشنهاد از اتاق کانون وکلای فارس مطرح شد و کانون وکلا بر‌حسب مقامی که در مشاوره حقوقی در حوزه تصویب و اصلاح قوانین دارد و به‌خصوص در موضوع خشونت علیه زنان که نیاز است بسیاری از قوانین اصلاح شود، این پیشنهاد تصویب شد.
داوودی با بیان این‌که اهداف اصلی این همایش برداشتن گامی جدی برای اصلاح قوانین و همچنین ایجاد گفتمان برای رفع خشونت علیه زنان است، اظهار داشت: امروز می‌دانیم که مفهوم خشونت دچار تغییرات شده است. خشونت در لفظ سنتی آن بیشتر اشاره به آسیب‌های جسمی و فیزیکی دارد اما در جهان معاصر، از مفهوم سنتی و فیزیکی فاصله گرفته‌ایم و ابعاد گوناگون خشونت نمایان شده است.
اصلاح قوانین اولین گام در جهت تغییر الگوهای عرفی
این استاد دانشگاه تأکید بر این‌که خشونت در سه سطح مطرح می‌شود که خشونت ناشی از جرایم، خشونت ناشی از جنگ‌ها، خشونت‌های ساختاری از جمله سطوح مختلف خشونت هستند خاطرنشان کرد: در خشونت ناشی از جرایم، درست است که قوانین بسیاری در رابطه با مجازات عاملان در قانون مجازات اسلامی در نظر گرفته شده است، اما باید به این نکته توجه کنیم که نوع آسیب‌هایی که زنان در این نوع خشونت‌ها می‌بینند، بسیار متفاوت از مردان است.
داوودی در ادامه به انواع خشونت ساختاری اشاره کرد و این نوع خشونت‌های شکل‌گرفته در این سطح را به عنوان موضوع و هدف واقعی این همایش معرفی کرد و افزود: خشونت در ساختارهای رسمی و در آداب و رسوم و عرف و ساختارهای قانونی، از جمله موارد خشونت‌های ساختاری به‌شمار می‌رود که هدف ما در این همایش نیز بررسی نوع خشونت‌هایی است که در این جایگاه قرار می‌گیرند. به عبارتی اگر بتوانیم تغییراتی را در قوانین ایجاد کنیم، در نهایت تأثیر خود را بر تغییر الگوهای عرفی نادرست در جامعه خواهیم گذاشت.
رفع تبعیض علیه زنان و ارتقای شاخصهای توسعه
دبیر علمی همایش ملی رفع خشونت علیه زنان در ادامه به بعد دیگر خشونت علیه زنان اشاره کرد و ادامه داد: بعد دیگر خشونت در جامعه ما، هزینه‌هایی است که به عنوان مانع روند توسعه ملی در کشور عمل می‌کند و نیمی از جمعیت کشور با این موضوع درگیر هستند. به دلیل این‌که سهم عادلانه‌ای در ایجاد تحولات ندارند و برای ارتقای شاخصهای توسعه در کشور، ناگزیر هستیم در جهت ایجاد سهم عادلانه برای زنان و مردان تلاش کنیم.
او با بیان این‌که امروز سقف شیشه‌ای در مسیر پیشرفت زنان در عرصه‌های مختلف وجود دارد، گفت: سقف شیشه‌ای مانعی برای پیشرفت زنان است که اجازه نمی‌دهد زنان از یک سطح پیشرفت بالاتر روند و این عامل به عنوان جنبه پنهانی خشونت علیه زنان است که معمولاً اقدام زنان برای شکستن آن، با مجروحیت و دشواری همراه است.
پیشگیری از وقوع خشونت علیه زنان با توجه به ابعاد بروز خشونت
این حقوق‌دان به ابعاد دیگر خشونت علیه زنان اشاره کرد و با اظهار این‌که اگر به جنبه‌های مختلف خشونت علیه زنان توجه شود، می‌توانیم گامی جدی در جهت پیشگیری از خشونت برداریم، خاطرنشان کرد: در بعد جامعه‌شناختی نیز به همین ترتیب است؛ ما باید قواعد عرفی که در جامعه ریشه‌دار شده‌اند را با تلاش رفع کنیم تا این‌که در نهایت به یک فرهنگ صلح و مدارا دست یابیم و در بعد روانشناختی نیز می‌توانیم ریشه‌های روانی خشونت را مشاهده و اصلاح کنیم. علاج زودهنگام می‌تواند بسیار مؤثر باشد؛ در سنین نوجوانی این موضوع اهمیت ویژه‌ای دارد.
طرحی برای کاهش مشکلات روانی کودکان
داوودی همچنین با اشاره به طرحی که از طرف کانون وکلا به دفتر معاونت زنان ارائه شده است، اظهار داشت: طرحی را خدمت خانم مولاوردی ارائه دادیم که این طرح در پی رویداد دلخراشی بود که برای یک دختر افغانستانی در ورامین اتفاق افتاد. طرحی با عنوان شمعی برای قاتل؛ که در صورت تصویب این طرح، می‌توانیم بیماری‌های روانی بسیاری از کودکانی که در معرض مشکلات روانی هستند را درمان کنیم و از بروز این اتفاقات ناگوار جلوگیری کنیم.
این استاد دانشگاه همچنین عنوان کرد که قانون بسیار می‌تواند کمک‌کننده باشد و اگر صرفاً به فکر تغییر الگوهای فرهنگی باشیم، بسیار زمان‌بر خواهد بود و همان‌طور که اخلاق یکی از عوامل سازنده حقوق است، قانون هم می‌تواند بر جنبه‌های اخلاقی تأثیر بگذارد.
او به عنوان آخرین نکته بیان کرد: همه این اقداماتی ذکر شد، در جهت کاهش هزینه‌های خشونت است که امنیت اجتماعی را افزایش خواهد داد.
خشونت علیه زنان؛ ریشه‌ها و عوامل آن
به گزارش مهرخانه، مصطفی محقق داماد استاد حوزه و دانشگاه، حقوق‌دان و عضو هیأت امنای سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، سخنرانی بعدی این همایش بود که به ذکر دو نکته پرداخت و حوزه‌های خشونت علیه زنان و ریشه‌ها و عوامل آن را به عنوان نکته اول تبیین کرد و گفت: به نظر من خشونت علیه زنان در دو حوزه اتفاق می‌افتد؛ یکی در حوزه اجتماع و دیگری در حوزه خانواده که دارای ریشه‌ها و علل و جهات مشترکی در این دو حوزه هستند.
او با اشاره به علل خشونت به مفهوم عام آن در جامعه، مجموعه علت‌ها را به دو دسته تقسیم‌بندی کرد؛ علل عملی و علل نظری و در رابطه با بیان مصادیق این علل گفت: ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که اخلاق در آن رو به انحطاط است و نوع رفتار ما با زنان، یکی از موارد انحطاط اخلاقی ماست. ملت ایران که افتخار مسلمانی دارد و تحت تربیت اسلامی زندگی و رشد می‌کند، چرا خشونت می‌ورزد و حاضر به تحمل دیگری نیست؟! این مسأله مربوط به جنسیت نمی‌شود.
این حقوق‌دان با یادآوری اتفاقی که چند روز پیش در یکی از استان‌های کشور رخ داد که در آن همسر زنی با اسلحه تمامی خانواده زن را قتل‌عام کرد گفت: ما همگی مسئول این‌گونه اتفاقات هستیم؛ از استاد دانشگاه تا مسئولان دولتی؛ ما نتوانستیم آن‌طور که باید جامعه را تعلیم دهیم و همگی باید برای نجات اخلاق در جامعه بسیج شوند و خود را مسئول بدانند.
فقهای در فتواهای خود به کرامت بشری توجه کنند
محقق‌داماد در بیان جزییات عامل دوم خشونت‌ها در جامعه که به عنوان علل نظری نام‌گذاری شده‌اند گفت: از این بعد است که مسأله خشونت علیه زنان به عنوان یکی از مباحث حقوق بشر قلمداد می‌شود و تا زمانی‌که جامعه و مدیران ما از صمیم قلب مصادیق حقوق بشر را نپذیرند، به جایی نخواهیم رسید.
این استاد دانشگاه به دو عنصر کرامت بشری و عدالت در اجتهاد اشاره کرد و و آنان را از مصادیق بارز و غیرقابل انکار حقوق بشر دانست و افزود: تا وقتی که در این کشور، اجتهاد مبتنی بر کرامت بشری و عدالت استوار نشود، مشکلات اخلاقی در جامعه حل نخواهد شد. امروز فلاسفه حقوق بشر فیلسوفی به نام کانت را پدر حقوق بشر می‌دانند؛ درحالی‌که این فیلسوف در آثارش به هیچ عنوان از کلمه حقوق بشر استفاده نکرده است اما بارها از کرامت بشری سخن به میان آورده است زیرا کرامت بشری است که مباحث حقوق بشری را می‌آفریند.
او با توصیه این نکته که امروز باید فقهای ما در فتواهایی که می‌دهند به موضوع کرامت بشری توجه کنند ادامه داد: باید در مقام فتوا به این مسأله توجه کنیم که کرامت و عدالت، این دو عنصر ارزشمند بشری، نادیده گرفته نشود که اگر اجتهاد براساس عدالت و کرامت مطرح شود، مشکلات رفع خواهد شد.
محقق‌داماد به عنوان توصیه آخر بیان کرد: خانواده چیزی نیست که با قانون اداره شود زیرا دیوارها و یا به عبارتی دژ خانواده آن‌قدر بلند است که قانون نمی‌تواند در آن جای بگیرد. آن‌چه مهم است عشق، مهربانی، عاطفه و اخلاق است.
خشونت علیه زنان مرز جغرافیایی نمی‌شناسد
به گزارش مهرخانه، بخش آخر افتتاحیه همایش با سخنان گری لوییس، نماینده سازمان ملل در تهران به خاتمه رسید. لوییس با خاطرنشان ساختن این نکته که خشونت به انواع مختلف، مرز جغرافیایی نمی‌شناسد و به شیوه‌های گوناگون در کشورهای دنیا رواج دارد و به‌طورکلی در جهان از هر سه زن، یک زن از خشونت رنج می‌برد، به رویداد ربوده شدن 200 دختر اهل نیجریه که مورد خشونت جنسی قرار گرفتند اشاره کرد و ادامه داد: در کشورهای توسعه‌یافته شاهد خشونت در تیم‌های ورزشی و دانشگاه‌ها هستیم که مثل خیلی از این موارد در ایران نیز این اتفاق‌ها رخ می‌دهد و همه ما باید تلاش کنیم که این موارد کاهش یابد.
باید به عنصر سکوت در مقابل خشونت و تبعیض خاتمه دهیم
او با ذکر این مطلب که در حال حاضر آمارها و گزارش‌های معتبر و دقیقی در حوزه خشونت علیه زنان وجود ندارد و ترس زنان از بازگو کردن اتفاقاتی که برایشان روی می‌دهد عاملی مهم برای مسکوت‌ماندن موارد خشونت است ادامه داد: بسیاری از زنان به دلیل این‌که با بیان واقعیت دچار تبعیض و تغییر نگاه‌ها شوند، می‌ترسند و از جهتی در بسیاری از موارد شکایت آنان نادیده گرفته می‌شود. ما باید به این سکوت را پایان دهیم و همگی در این عرصه مسئول هستیم. همه باید فرهنگ خشونت و تبعیض را به چالش بکشیم و کلیشه‌های منفی جنسیتی را محو و نابود کنیم و قوانینی وضع کنیم که در این مسیر کمک کرده و از بروز خشونت جلوگیری کنند. به همین دلیل سازمان ملل از طرحی که اخیراً برای رفع خشونت علیه زنان از جانب دولت در دست بررسی است، بسیار استقبال کرد و این نشان‌دهنده تلاش مسئولان برای رفع این مشکل است.
حقوق زنان تنها در دست زنان نیست
نماینده سازمان ملل در کشورمان با بیان این نکته که وضع قوانین کافی نیست و لازم است کار فرهنگی و اجتماعی صورت پذیرد و نقش مردان در رفع تبعیض‌ها بسیار تأثیرگذار است افزود: ما مردان باید برابری را در همه موارد به‌رسمیت بشناسیم و تجربه‌های تلخ زنان و دخترانمان را تغییر دهیم. در دوره‌ای این تلقی وجود داشت که حقوق زنان تنها در دست زنان است و آن‌ها باید اقدامی در جهت اصلاح قوانین انجام دهند اما امروزه خوشبختانه مردان زیادی هستند که از حقوق زنان دفاع می‌کنند که این اتفاق خوشایند باید در میان مردانمان فراگیرتر شود.
لوییس با اشاره به کنوانسیون منع خشونت علیه زنان افزود: بدون شک خشونت علیه زنان یک مشکل بزرگ در راه توسعه انسانی است و خرسندم که خانم مولاوردی هم به آرمان توسعه پایدار اشاره کردند. این آرمان‌ها که در سازمان ملل بنیان گذاشته شد، در واقع در تمامی ابعاد و مفاد آن بحث عدالت و برابری جنسیتی در نظر گرفته شده است و همچنین توانمندسازی زنان که باعث رشد و قدر‌یابی نیمی از جمعیت جهان می‌شود.
ایران باید تابستان امسال گزارشی از عمل به آرمان‌های توسعه پایدار به سازمان ملل ارائه دهد
او همچنین اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران متعهد شده است که در تابستان امسال گزارشی از عمل به این آرمان‌ها به سازمان ملل ارائه دهد و ما سال 2017 را سال آغاز همکاری‌های گسترده با ایران می دانیم. همه ما در جهت کاهش خشونت علیه زنان نقش داریم. من از همه شما خواهش می‌کنم نقش خود را در این عرصه اجرا کنید زیرا اگر همه کنار هم بایستیم، می‌توانیم این تبعیض‌ها را به چالش بکشیم و به تفکرات غلطی که تولید‌کننده خشونت علیه زنان است، خاتمه دهیم.