نحوه خواندن نماز آیات

به گزارش سبک ایده آل، نماز آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد، نماز آیات به دو روش خوانده می‌شود. مکلف می‌تواند از زمان شروع گرفتگی خورشید یا ماه، نماز آیات را بخواند و بنابر احتیاط واجب، باید به قدری تأخیر نیاندازد که شروع به باز شدن کند، و اگر از آن وقت تا قبل از باز شدن کامل به تأخیر انداخت باید نماز را بدون نیت ادا و قضا بخواند.

نماز آیات را به چند شکل می‌توان خواند؟

روش اول: نماز آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد. دستور آن این است که نمازگزار بعد از نیت، تکبیر بگوید و یک حمد و یک سوره تمام بخواند و به رکوع رود و سر از رکوع بردارد. دوباره یک حمد و یک سوره بخواند، باز به رکوع رود تا پنج مرتبه. بعد از بلند شدن از رکوع پنجم دو سجده نماید و برخیزد و رکعت دوم را هم مثل رکعت اول بجا آورد و تشهد بخواند و سلام دهد.

روش دوم: بعد از نیت و تکبیرةالاحرام، حمد و یک آیه (البته احتساب بسم‌الله به عنوان یک آیه، صحیح نیست) از سوره‌ای را قرائت کرده و رکوع کند، سپس سر از رکوع بردارد، و آیه دیگری از آن سوره را بخواند و به رکوع رود، و بعد سر از رکوع برداشته و آیه دیگری از همان سوره را قرائت نماید، و همین‌طور تا رکوع پنجم ادامه دهد تا سوره‌ای که پیش از هر رکوع، یک آیه از آن را قرائت کرده، قبل از رکوع آخر تمام شود. سپس رکوع پنجم را به‌جا آورد و به سجده رود، و پس از اتمام دو سجده، برای رکعت دوم قیام نماید و حمد و آیه‌ای از یک سوره را بخواند و به رکوع برود، و همین‌طور مانند رکعت اول ادامه دهد تا تشهد بخواند و سلام دهد؛ و چنانچه بخواهد برای هر رکوعی به یک آیه از سوره‌ای اکتفا کند، نباید سوره حمد را بیش از یک مرتبه در اول آن رکعت بخواند.

سوم؛ اگر هم نمازگزار، در یک رکعت از نماز آیات پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت دیگر یک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند، مانعی ندارد.

نکات نماز آیات

خواندن نماز آیات به جماعت اشکال ندارد، بلکه مستحب است.
در تقسیم سوره، «بسم الله الرحمن الرحیم» آیه به حساب نمی‌آید.
در تقسیم سوره، تقسیم یک آیه به دو بخش اشکال ندارد، برای مثال جمله «لم یلد» یک بخش و جمله «ولم یولد» بخش دیگر باشد.

حکم جماعت در نماز آیات مانند جماعت در نمازهای یومیه است که قرائت امام از قرائت مأموم کفایت می‌کند.

اگر کسی به اولین رکوع از رکعت اول یا رکعت دوم نماز آیات که به جماعت خوانده می‌شود نرسد، داخل شدن در جماعت، اشکال دارد.

تقسیم یک آیه به دو قسمت در نماز آیات، مثل اینکه «لم یلد» یک قسمت و «ولم یولد» یک قسمت باشد، اشکال ندارد.

مستحب است قرائت نماز آیات را بلند بخوانند.

در نماز آیات در هر قیام دومی بعد از قرائت قنوت مستحب است پس در مجموع دو رکعت پنج قنوت می‌باشد. و جایز است به دو قنوت اکتفا نماید یکی از آن‌ها قبل از رکوع پنجم لیکن باید این قنوت را به نیت رجاء به جا آورد و دومی هم قبل از رکوع دهم، و اکتفا کردن به قنوت آخر (قبل از رکوع دهم) هم جایز است.

در صورتی که وقت برای بجا آوردن نماز یومیه و آیات کافی نباشد، نماز یومیه مقدم است.

چه موقع نماز آیات واجب است؟

اسباب شرعی وجوب نماز آیات عبارت است از:

• کسوف خورشید و خسوف ماه، اگرچه مقدار کمی از آن‌ها گرفته شود؛
• زلزله و هر حادثه غیرعادی که باعث ترس بیشتر مردم شود مانند بادهای سیاه یا سرخ و یا زرد که غیرعادی باشند؛
• تاریکی شدید؛
• فرو رفتن زمین؛
• ریختن کوه؛
• صیحه آسمانی؛
• آتشی که گاهی در آسمان ظاهر می‌شود.

در غیر از کسوف و خسوف و زلزله، باید آن حادثه موجب ترس و وحشت بیشتر مردم شود، و حادثه‌ای که ترس آور نباشد و یا موجب ترس و وحشت افراد نادری گردد، اعتبار ندارد.

هر زلزله‌ای، چه شدید و چه خفیف، اگر زلزله مستقلی محسوب شود، نماز آیات جداگانه ای دارد.

اگر علم به وقوع زلزله پیدا نشود تا این‌که زمان متصل به وقت وقوع آن بگذرد، خواندن نماز آیات واجب نیست، اگرچه احتیاط مستحب آن است که نماز آیات را به‌جا آورد.

وجوب نماز آیات مختص کسانی است که در شهر وقوع حادثه هستند و کسانی هم که در شهر متصل به شهری زندگی می‌کنند که حادثه در آن رخ داده، به‌طوری که مانند یک شهر محسوب شوند، حکم آن‌ها را دارند.

اگر مرکز زلزله نگاری، وقوع لرزش‌های خفیف زمین را با ذکر تعداد آن در منطقه‌ای که فرد در آنجا زندگی می‌کند اعلام نماید، اما آن شخص هنگام وقوع زلزله و یا در زمان متصل به آن اصلاً آنها را احساس نکند نماز آیات بر او واجب نیست.

زمان ادای نماز آیات

وقت ادای نماز آیات خورشید و ماه گرفتگی از هنگام شروع گرفتگی تا زمان شروع باز شدن آن است و احتیاط ترک نشود که قبل از آنکه شروع به باز شدن نماید، به انجام نماز بشتابد، و اگر از آن وقت تأخیر انداخت، باید نماز را با نیت قربة الی اللّه بخواند و نمی‌تواند نیّت اداء و یا قضا داشته باشد.

در زلزله و مانند آنکه غالباً مدّت وقوع آنها برای خواندن نماز آیات گنجایش ندارد، نباید نماز را به تأخیر بیندازد و در صورتی که معصیت کند و فوراً نخواند بعد از آن مادام‌العمر واجب است و در هر صورت باید به نیّت اداء بخواند.

در نمازهای آیات غیر موقته مانند زلزله خواندن نماز بر حائض و نفساء واجب نیست.