ادبیات

تفاوت اسم جامد و مشتق در زبان فارسی

در این مقاله به بررسی تفاوت بین اسم جامد و مشتق در زبان فارسی پرداخته شده و مثال های متعددی برای هر کدام ارائه می شود.

به گزارش سبک ایده آل، اسم در دستور زبان فارسی به عنوان کلمه ای شناخته می شود که برای تشخیص افراد، اشیا و حیوانات به کار می رود و از نظر ساختمان به جامد و مشتق تقسیم می شود. در این مقاله به تعریف جامد و مشتق می پردازیم و مثال هایی برای اقسام آن ها ذکر می کنیم.

اسم جامد

کلمه ای است که در ساختمان آنها بن فعل به کار نرفته باشد و تنها از یک بخش تشکیل شده است.

  •      پرستو، کیف، دفتر، اسب، پسر

اسم مشتق

به اسم هایی گفته می شود که از بن ماضی یا بن مضارع فعل به اضافه یک یا چند پسوند و پیشوند ساخته شده است.

بینش: بین+ ِ ش
پرورش: پرور+ ِ ش
بیننده: بین+ َ نده
پران: پر+ ان

اسم مشتق را بر اساس اجزایی که در ساختمانش به کار رفته است یا معنایی که پسوندها به آن می دهند، می توان به انواعی تقسیم کرد.

۱ مشتق از افعال

بن مضارع + پسوند ِ ش (اسم مصدر)

  •       ورزش، گویش، روش

بن مضارع + پسوند ِ ه (اسم مصدر/ اسم ابزار)

  •      گریه، گیره، پوشه، خنده

بن ماضی + پسوند ار (اسم مصدر)

  •      دیدار، کشتار، گفتار

بن ماضی + پسوند تن (مصدر)

 ۲ مشتق از صفت

صفت بیانی + پسوند ِ ه

  •      زرده، شوره، سپیده

صفت + پسوند َ ک

  •      زردک، سفیدک، سرخک

صفت بیانی + پسوند ی (حاصل مصدر)

  •      خوبی، بلندی، فراوانی

نکته: پسوند ی هرگاه بعد از واژه ای بیاید که حرف پایانی آن ه باشد به شکل گی در می آید.

زنده + گی= زندگی
مرده+ گی= مردگی

صفت بیانی + پسوند ا

  •      درازا، پهنا، گرما

صفت شمارش + پسوند ه

  •      پنجه، پهنا، دهه، سده

نکته: اگر دوست دارید درباره صفت بیانی و صفت شمارشی بیشتر بدانید، توصیه می کنیم مقاله صفت و انواع آن در زبان فارسی را مطالعه کنید.

۳ مشتق از ضمیر

ضمیر + پسوند ی (حاصل مصدر)

  •      مایی، منی

۴ مشتق از اسم

اسم + پسوند ه

  •      ریشه، دماغه، گردنه

اسم + پسوند َ ک

  •      خرک، پفک، سنگک

اسم + پسوند گاه

  •      تعمیرگاه، دادگاه، فرودگاه

اسم + پسوند کده

  •      زیباکده، ماتمکده، هنرکده

نکته: پسوندهایی که به کلمات می چسبند و اسم مشتق می سازند، معمولا معنای مشخصی را نیز منتقل می کنند. برای مثال اگر پسوند گاه و کده به اسم اضافه شوند معنای جا و مکان را می رسانند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا