۷ روش برای پریود منظم!

به گزارش سبک ایده آل، بسیاری از بانوان در طول زندگی خود تجربه کرده اند که در شرایط پراسترس، چرخه ی قاعدگی شان دچار تأخیر یا بی نظمی می شود. این یک باور رایج است، اما آیا پشت این باور، شواهد علمی نیز وجود دارد؟ پاسخ کوتاه و مستقیم این است: بله، استرس می تواند به طور قابل توجهی بر نظم سیکل قاعدگی تأثیر بگذارد و باعث تأخیر در پریود شود. در این مقاله به بررسی مکانیسم های علمی این پدیده و چگونگی تأثیر استرس بر هورمون های تنظیم کننده قاعدگی می پردازیم.

ارتباط مغز و رحم: محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-تخمدان (HPO Axis)

بدن انسان دارای یک سیستم هورمونی پیچیده به نام محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-تخمدان (HPO Axis) است که مسئول تنظیم چرخه ی قاعدگی و عملکرد تولید مثل است.

• هیپوتالاموس (Hypothalamus): قسمتی از مغز است که هورمون آزادکننده ی گنادوتروپین (GnRH) را ترشح می کند. GnRH به غده ی هیپوفیز سیگنال می دهد.

• غده هیپوفیز (Pituitary Gland): با دریافت سیگنال از GnRH، دو هورمون مهم به نام های هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئین کننده (LH) را ترشح می کند.

• تخمدان ها (Ovaries): FSH و LH به تخمدان ها دستور می دهند که تخمک ها را بالغ کرده و هورمون های استروژن و پروژسترون را تولید کنند که برای ضخیم شدن پوشش رحم و تخمک گذاری ضروری هستند.

این سه بخش (هیپوتالاموس، هیپوفیز، تخمدان ها) در یک هماهنگی دقیق با یکدیگر کار می کنند تا چرخه ی قاعدگی به طور منظم اتفاق بیفتد.

چگونه استرس پریود را عقب می اندازد؟

وقتی بدن تحت استرس قرار می گیرد، چه استرس فیزیکی (مانند بیماری شدید، کمبود خواب یا رژیم غذایی افراطی) و چه استرس روانی (مانند اضطراب، نگرانی های شغلی یا مشکلات عاطفی)، سیستم عصبی مرکزی فعال می شود و هورمون های استرس مانند کورتیزول (Cortisol) و هورمون آزادکننده کورتیکوتروپین (CRH) ترشح می شوند.

این هورمون ها به طور مستقیم بر روی هیپوتالاموس تأثیر می گذارند و می توانند ترشح هورمون GnRH را مختل کنند.

• کاهش ترشح GnRH: کاهش ترشح GnRH به معنای سیگنال های کمتر برای غده هیپوفیز است.

• تأثیر بر FSH و LH: در نتیجه، ترشح FSH و LH کاهش می یابد.

• اختلال در تخمک گذاری: کاهش FSH و LH باعث می شود که تخمدان ها نتوانند به درستی تخمک گذاری کنند. فرآیند بالغ شدن فولیکول ها و آزاد شدن تخمک به تأخیر می افتد یا حتی متوقف می شود.

• تأخیر در پریود: از آنجا که تخمک گذاری پیش نیاز اصلی برای شروع قاعدگی است، هرگونه اختلال در آن، منجر به تأخیر در پریود می شود. در موارد شدیدتر استرس، ممکن است پریود به طور کامل در یک ماه اتفاق نیفتد (آمنوره).

بدن استرس را به عنوان یک تهدید درک می کند. در شرایط تهدید، اولویت های فیزیولوژیکی تغییر می کنند. عملکرد تولید مثل که برای بقای فرد حیاتی نیست، به نفع سیستم های دیگر (مانند واکنش «جنگ یا گریز») سرکوب می شود. این یک مکانیسم دفاعی تکاملی است تا بدن در شرایط نامساعد، انرژی خود را صرف تولید مثل نکند.

انواع استرس و تأثیر آن ها:

همه ی انواع استرس می توانند تأثیرگذار باشند:

• استرس حاد و شدید: مانند یک بحران ناگهانی، تصادف یا خبر بد، می تواند بلافاصله بر چرخه ی قاعدگی تأثیر بگذارد.

• استرس مزمن و طولانی مدت: مانند فشار کاری زیاد، مشکلات خانوادگی یا بیماری مزمن، می تواند به بی نظمی های طولانی مدت در قاعدگی منجر شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگرچه تأخیر در پریود به دلیل استرس معمولاً موقتی است و با کاهش استرس به حالت عادی برمی گردد، اما مهم است که سایر علل احتمالی تأخیر در قاعدگی را نیز در نظر بگیرید. برخی از این دلایل عبارتند از:

• بارداری: اولین و مهم ترین دلیل تأخیر در پریود است.

• تغییرات وزن شدید: کاهش یا افزایش وزن ناگهانی.

• ورزش شدید: تمرینات ورزشی بیش از حد.

• بیماری های خاص: مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، مشکلات تیروئید.

• مصرف برخی داروها:

• یائسگی زودرس:

توصیه می شود اگر پریود شما بیش از یک هفته به تأخیر افتاد، یا اگر به طور مکرر دچار بی نظمی های قاعدگی می شوید، حتماً با پزشک متخصص زنان مشورت کنید. پزشک می تواند با معاینه و آزمایش های لازم، علت اصلی را تشخیص داده و در صورت نیاز، درمان مناسب را تجویز کند.

راهکارهای مقابله با استرس برای تنظیم پریود

• مدیریت استرس: تکنیک های آرامش بخش مانند یوگا، مدیتیشن، تنفس عمیق.

• خواب کافی: اطمینان از داشتن ۷ تا ۹ ساعت خواب با کیفیت.

• رژیم غذایی سالم: تغذیه ی متعادل و پرهیز از غذاهای فرآوری شده.

• ورزش منظم: فعالیت بدنی متوسط می تواند به کاهش استرس کمک کند.

• اجتناب از کافئین و الکل: این مواد می توانند استرس را تشدید کنند.

• صحبت کردن: در مورد مشکلات خود با دوستان، خانواده یا یک مشاور صحبت کنید.

نتیجه گیری:

تأثیر استرس بر پریود یک پدیده کاملاً علمی است و ریشه در اختلال در محور پیچیده ی HPO دارد. در حالی که این تأخیر معمولاً جای نگرانی ندارد و با مدیریت استرس بهبود می یابد، توجه به سایر علل احتمالی و مراجعه به پزشک در صورت نگرانی، امری ضروری است. مراقبت از سلامت روان، بخشی جدایی ناپذیر از سلامت جسمانی، از جمله تنظیم چرخه ی قاعدگی است.